Serebral palsi, beynin belirli bir noksanlıktan veya hasar görmesinden kaynaklanan, bir grup daimi hareket bozukluğuna sahip olan bir durumdur. Bu hareket bozuklukları, zayıf kas tonusu, aşırı kas tonusu, fiziksel hareketlerde zorluklar ve benzeşen semptomlar ile karakterize edilebilir. Serebral palsinin belirtileri, kişiden kişiye değişebilir ve serebral palsi tanısı konan birçok insan, vücut pozisyonunda değişiklikler, soğukluk veya sıcaklığı hissedememe gibi semptomlar yaşayabilir.
Serebral Palsi Belirtileri
Serebral palsisi olanlar, vücut pozisyonunda değişiklikler, soğukluk veya sıcaklığı hissedememe, yürüme veya benzeri hareket bozuklukları, zorlu bedensel hareketler, zayıf kas tonusu, aşırı kas tonusu, veya sertliğini içerebilir. Bazen bu semptomlar, doğumdan sonraki aylarda gözlemlenebilir ve bazen de daha sonraki yaşlarda ortaya çıkabilir. Bu semptomlar, serebral palsinin türüne ve ciddiyetine bağlı olarak farklılık gösterir. Bazı hastalar, yalnızca hafif semptomlara sahipken, diğerleri çok daha şiddetli semptomlara sahip olabilirler.
Serebral Palsi Nedenleri
Serebral palsi, beynin bazı bölümlerindeki hasarlar nedeniyle meydana gelir. Bu hasarlar, doğum öncesi, doğum sırasında veya bebeklikte gerçekleşebilir. Doğum sırasında, bebekler genellikle bebeğin kafasından geçen kan akışının engellenmesi veya oksijen yetersizliği gibi nedenlerle hasar alabilirler. Doğum öncesi nedenler arasında ise enfeksiyonlar, beyin yaralanmaları, zehirlenmeler, belirli genetik mutasyonlar ve kromozom anomalileri yer alır.
Bunun yanı sıra, bebeklikte de beynin yapısındaki hasarlar nedeniyle serebral palsi oluşabilir. İnfeksiyonlar, beyin enfeksiyonları, çocukluk çağı travmaları, zehirlenmeler ve beynin gelişim bozuklukları serebral palsiye neden olabilecek nedenler arasındadır.
Bu nedenlerin tespiti ve tedavi edilmesi, serebral palsiye yol açabilecek riskleri en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Doğum Öncesi Nedenler
Doğum öncesi serebral palsinin başlıca nedenleri beyin yaralanmaları, enfeksiyonlar, zehirlenmeler, belirli genetik mutasyonlar veya kromozom anomalileridir. Gebelik sırasında yaralanmalar, kangren, iç çamaşır vb. gibi çevresel faktörler de serebral palsiye yol açabilir. Bazı durumlarda, ebeveynler arasındaki akrabalık da serebral palsi riskini artırabilir. Özellikle, akrabalık derecesi arttıkça serebral palsi riski de artar. Anne karnındaki bebeğin gelişimi ve sağlığı üzerindeki etkileri nedeniyle düşük doğum ağırlığı ve prematüre doğumlar da serebral palsi riskini artırabilir. Bu nedenle, gebelik süresince sıkı bir takip ve doğum öncesi bakım, serebral palsi riskini azaltabilir.
Enfeksiyonlar
Gebelik sırasında geçen enfeksiyonlar, babanın veya annenin enfeksiyonları veya annenin doğum sırasında geçirdiği enfeksiyonlar, bebeğin beyin hasarına yol açarak serebral palsiye neden olabilir. Bebeğin beyin gelişimini etkileyebilen streptokok enfeksiyonları, sitomegalovirüs enfeksiyonları da serebral palsi riskini artırır. Bu nedenle hamilelik döneminde enfeksiyonlara karşı iyi bir şekilde korunmak son derece önemlidir.
Belirli Genetik Mutasyonlar veya Kromozom Anomalileri
Gebelik sırasında meydana gelen belirli genetik mutasyonlar veya kromozom anomalileri, bebeğin beyin gelişiminde sorunlara yol açarak serebral palsiye neden olabilir. Bu durumda, beyindeki sinir hücrelerinin birbirleriyle iletişim kurmasında ve koordinasyonunda zorluklar ortaya çıkabilir.
Bazı genetik bozukluklar, beyin hücrelerinin normal gelişimine müdahale ederek serebral palsiye neden olabilir. Örneğin, ‘SPG11’ genindeki mutasyonlar serebral palsiye yol açabilir.
Bununla birlikte, tüm serebral palsi vakalarının nedeni genetik mutasyonlar veya kromozom anomalileri değildir. Gebelikte diğer birçok faktör de bebeğin beyin gelişimini etkileyebilir ve dolayısıyla serebral palsinin oluşumuna neden olabilir.
Doğum Esnasında Nedenler
Doğum sırasında oluşabilecek nedenler arasında kan akışı sorunları veya oksijen yetersizliği sonucu bebeğin beyin yapısındaki hasarlar en sık gözlenenlerdir. Bu nedenle, doğum sırasında alınacak önlemler ve doğum öncesi takibin önemi büyüktür. Bebeğin doğum sonrası takibi, olası sorunların erken teşhis edilmesinde yardımcı olabilir ve tedaviye daha etkili şekilde başlanmasını sağlayabilir.
Doğumda Kan Akışı Problemleri
Doğumda kan akışı problemleri, bebeğin beynine giden kan dolaşımını engelleyerek beyin gelişiminde hasar oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle, doğumda bebeğin sağlık durumu sürekli olarak takip edilmelidir. Kan akışı problemleri genellikle uzun doğum süreleri veya sezaryen doğumlarında ortaya çıkabilir. Uygun tedavi yapılmazsa, bebeğin serebral palsi gibi daimi bir hareket bozukluğu riski artar.
Doğumda Oksijen Azlığı
Doğum sırasında oluşan bir diğer neden de oksijen yetersizliğidir. Bebeğin akciğerleri doğumdan sonra işlev görmeye başladığından, oksijen sağlıklı bir şekilde akciğerlere ulaşana kadar belirli bir süre kanda taşınır. Ancak bu süre zarfında oksijen yetersizliği meydana gelirse, bebeğin beyin hasarı riski artar. Bu durumda da serebral palsi riski söz konusu olabilir.
Serebral Palsi Tedavisi
Serebral palsi tedavisi, semptomları yönetmek, hareket kabiliyetini artırmak ve işlevsellik kaybını önlemeyi amaçlar. Fiziksel terapi, egzersizler kasların güçlenmesine yardımcı olur. Ayrıca, botulinum toksini enjeksiyonları, ortezler ve destekleyici cihazlar, konuşma terapileri gibi tedaviler de semptomları azaltmak için kullanılabilir.
Fiziksel Tedavi
Fiziksel terapi, serebral palsi tedavisinde önemlidir. Bu tedavi yöntemi, egzersiz ve hareketleri kullanarak vücudun kaslarını güçlendirmeye yardımcı olur. Fiziksel terapi yoluyla hareket kabiliyeti artırılabilir ve işlevsellik kaybı önlenir. Bu tedavi yöntemi, bir uzman fizyoterapist tarafından yürütülmelidir.
Fiziksel terapi sürecinde aktivite ölçekleri kullanılabilir. Bu ölçekler, birçok farklı beceriyi ölçer, böylece terapi süreci kişiye özelleştirilebilir. Bu terapi süreci ayrıca, bir egzersiz programı kullanılarak kişiye özgü geliştirilebilir ve bu sayede kas tonusu, denge, hareket becerileri ve genel fiziksel aktivite arttırılabilir.
- Fiziksel terapi,
- Bir uzman fizyoterapist tarafından yürütülmelidir,
- Egzersiz ve hareketler kullanarak kasları güçlendirmeyi amaçlar,
- Kişinin aktivite becerilerine özelleştirilerek uygulanır,
- Kas tonusu, denge, hareket becerileri ve fiziksel aktivite arttırmaya yardımcı olur.
Çeşitli Tedaviler
Çeşitli tedaviler ile serebral palsi semptomları yönetilebilir. Botulinum toksini enjeksiyonları kas sertliğini azaltmak için kullanılabilir. Ortezler ve destekleyici cihazlar, hastanın fiziksel hareketliliğini artırmak için kullanılabilir. Konuşma terapisi, çocuğun iletişim becerilerini destekler ve iletişim güçlüklerini azaltabilir. Ayrıca, alternatif tedaviler denenmekte ancak bu tedavilerin yararları ve riskleri hakkında daha fazla araştırma gerekmektedir. Tedavi yöntemi, sağlık uzmanları tarafından hastanın semptomlarına ve ihtiyaçlarına göre belirlenir.
