Anksiyete, insanların günlük hayatta stresli durumlarla karşılaştığında normal olarak yaşadığı bir duygudur. Fakat, sürekli endişe, korku ya da kaygı hissiyle yaşamak, normal yaşam aktivitelerinden kaçınmak ve hayat kalitesini bozacak düzeyde bir durum oluşturduğunda, bir anksiyete bozukluğu olarak nitelendirilir. Anksiyete bozukluğu, farklı tiplerde ortaya çıkabilir ve genel olarak terapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin kullanımıyla tedavi edilebilir.
Anksiyete Bozukluğu Türleri
Anksiyete bozuklukları, insanların hayatlarını olumsuz yönde etkileyebilen farklı tiplerde ortaya çıkabilir. Bu bozukluklar şunlardır:
- Genel Anksiyete Bozukluğu: Sürekli endişe ve huzursuzluk hissetmek, açıklanamayan fiziksel semptomlar yaşamak, uykusuzluk ve odaklanma sorunları gibi belirtiler genel anksiyete bozukluğu için tipiktir.
- Sosyal Kaygı Bozukluğu: Toplumsal durumlarla başa çıkmakta zorlanmak, yargılanacağı veya eleştirileceği korkusu, günlük yaşam aktivitelerinden kaçınma gibi semptomlar sosyal kaygı bozukluğu için tipiktir.
- Panik Bozukluğu: Beklenmedik ve yoğun panik atakları maruz kalmak, kalp atışı hızlanması, terleme, titreme ve ölüm korkusuyla birlikte işlevsellik kaybı gibi semptomlar panik bozukluğu için tipiktir.
- Obsesif-Kompulsif Bozukluk: Yineleyen düşünceler ve/veya davranışlar obsesif-kompulsif bozukluk için tipiktir. Kişiler, kontrol edemedikleri takdirde olabilecek korkunç sonuçlarla ilgili obsesif düşünceler yaşarlar.
Genel Anksiyete Bozukluğu
Genel Anksiyete Bozukluğu, sürekli endişe ve huzursuzluk hissedilmesi ile açıklanamayan fiziksel semptomlara neden olan bir bozukluktur. Bu semptomlar arasında uykusuzluk, odaklanma sorunları, yorgunluk, kas gerginliği ve sindirim sorunları bulunabilir. Kişiler, endişe ve kaygı nedeniyle günlük yaşam aktivitelerinde problemler yaşayabilirler. Genellikle, bu semptomlar en az altı ay boyunca devam eder ve iş, okul ve sosyal yaşamın etkilenebilecek kadar şiddetlidir.
Genel anksiyete bozukluğu, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir ve tedavi edilmediği takdirde daha ciddi durumlara yol açabilir. Tedavide, kognitif-davranışçı terapi, ilaç tedavisi veya her ikisi kullanılabilir. Tedavi sonrasında, belirtilerde önemli bir azalma görülebilir ve kişi, günlük yaşam aktivitelerinde daha rahat hissedebilir.
Tedavisi
Genel anksiyete bozukluğunun tedavisi için terapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin bir arada kullanımı tavsiye edilir. Terapi yaklaşımları arasında bilişsel-davranışçı terapi, davranışçı terapi ve psikanalitik terapi yer almaktadır. İlaç tedavisi olarak ise antidepresanlar, anksiyolitikler ve beta blokerler kullanılabilir. Tedavi yöntemi, hastanın semptomlarının şiddetine, tipine ve hastalık sürecine göre belirlenir. Yapılan doğru teşhis ve uygun tedavi ile anksiyete bozukluğu kontrol altına alınabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir.
Sosyal Kaygı Bozukluğu
Toplumsal durumlarla başa çıkma konusunda zorluk çekmek, yargılanacağı veya eleştirileceği korkusu, sosyal etkileşimlere katılmakta veya günlük aktivitelere devam etmekte zorlanma gibi semptomlar sosyal kaygı bozukluğu için tipiktir. Bu semptomlar kişinin günlük yaşam kalitesini etkileyebilir ve tedavi edilmezse daha da kötüleşebilir. Kognitif-davranışçı terapi, sosyal kaygı bozukluğunun tedavisi için yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bazı durumlarda, ilaç tedavisi de yapılabilir.
Tedavisi
Kognitif-davranışçı terapi, sosyal kaygı bozukluğunun tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bu terapi, kötü düşünceleri tanımlamanıza ve bunları değiştirmenize yardımcı olur. Terapistiniz de size kaygı bozukluğunuzu yönetme becerilerini öğretir.
Bunun yanında, bazı durumlarda ilaç tedavisi de kullanılabilir. Bu ilaçlar, beyindeki kimyasal dengesizliği düzeltmeye yardımcı olur ve semptomları azaltır. İlaç tedavisi genellikle kognitif-davranışçı terapiyle birlikte kullanılır.
Panik Bozukluğu
Panik bozukluğu, beklenmedik ve yoğun panik ataklarına maruz kalmakla karakterizedir. Kalp atışının hızlanması, terleme, titreme ve ölüm korkusu gibi semptomlarla birlikte işlevsellik kaybı da sıkça görülür. panik bozukluğu semptomları birkaç dakika içinde yoğunlaşabilir ve kendiliğinden azalabilir. Uluslararası hastalıklar sınıflandırmasına göre, panik bozukluğu, anksiyete bozuklukları kategorisinde yer alır.
Tedavisi
Panik bozukluğunun tedavisinde terapi, ilaç tedavisi veya aynı anda her ikisi kullanılabilir. Kognitif-davranışçı terapi, özellikle panik ataklarına neden olan düşünceleri ve davranış kalıplarını değiştirmeye odaklanır. Bu tür terapi, hem kişisel olarak hem de grup terapisi şeklinde uygulanabilir.
İlaç tedavisi olarak antidepresanlar, benzodiazepinler ve beta blokerler gibi farklı ilaçlar kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisinin yan etkileri olabileceğinden, doktor tavsiyesi alınmalıdır. Ciddi vakalarda ayaktan tedavi yetersiz kalabilir ve hastane tedavisi gerekebilir.
Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB), belirgin düşünsel veya davranışsal ritüellerdir. Kişiler, kontrol edemedikleri takdirde olabilecek korkunç sonuçlarla ilgili obsesif düşünceler yaşarlar. Örneğin, birçok kişi sürekli ellerini yıkama, kontrol etme veya simetrik düzenleme gibi davranışlarda bulunabilirler. Bu belirtiler tipik olarak yaşamı olumsuz yönde etkiler, günlük aktiviteleri durdurur ve işlevselliği azaltır. OKB tedavisi için, kognitif-davranışsal terapi, ilaç tedavisi veya her ikisi kullanılabilir.
Tedavisi
Obsesif-kompulsif bozukluğun tedavisi, kognitif-davranışçı terapi, ilaç tedavisi veya her ikisini içerebilir. Kognitif-davranışçı terapi, kişinin düşünce ve davranış kalıplarını değiştirerek semptomları yönetmesine yardımcı olur. İlaç tedavisi, genellikle antidepresanlar veya antipsikotikler şeklinde kullanılır ve semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. İki tedavinin birleştirilmesi de etkilidir. Obsesif-kompulsif bozukluğu olan bir kişi, tedavi başladığında semptomları önemli ölçüde azaltabilir ve daha iyi bir yaşam kalitesine sahip olabilir.
Anksiyete Belirtileri Nelerdir?
Anksiyete bozukluğunun belirtileri fiziksel, zihinsel ve davranışsal olabilir. Fiziksel semptomlar arasında kalp atışında hızlanma, terleme, titreme ve kas gerginliği bulunur. Zihinsel semptomlar arasında endişe duygusu, konsantrasyon sorunları ve zihinsel yorgunluk bulunur. Davranışsal semptomlar arasında uyku bozuklukları, sinirlilik ve kaçınma davranışı bulunur.
Anksiyete belirtileri her insan için farklı olabilir ve her zaman aynı olmayabilir. Anksiyete belirtileri, yaşanan stresli durumlara, kişisel yaşam koşullarına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir.
- Kalp atışında hızlanma
- Terleme
- Endişe duygusu
- Uyku bozuklukları
- Sinirlilik
- Kaçınma davranışları
Genellikle, anksiyete belirtileri kontrol edilemediğinde ve kişinin günlük aktivitelerini etkilediğinde bir anksiyete bozukluğu olarak kabul edilir.
