Spina bifida, fetüsün anne karnında gelişimindeki bir anormallik sonucunda omurga oluşumu düzgün gerçekleşmeyerek ortaya çıkan bir doğumsal defekttir. Doğumsal sinir sistemi anormalliklerinin en sık görülen örneklerinden biridir. Spina bifida, birçok çeşidi bulunsa da, en sık rastlanılan üç tipi: okült, meninkseler ve meninkseler + omurilik olarak adlandırılır.
Spina bifida, sağlık komplikasyonlarına neden olabilen bir sorundur. Bu nedenle, doğru ve zamanında tanı gereklidir. Ne yazık ki, spina bifida tedavisi mümkün değildir. Ancak farklı tedaviler semptomları hafifletmeye ve spina bifida ile yaşayan kişilerin hayat kalitesini artırmaya yardımcı olabilir. Ameliyat, beyin omurilik sıvısını azaltmak için bir shunt takılması, fizik tedavi gibi tedaviler hastalığın yönetiminde yardımcı olabilir.
Spina Bifida Neden Olur?
Spina bifida, anne karnındaki bebeğin omurga ve sinir sistemi normal bir şekilde gelişmediğinde ortaya çıkan bir doğumsal defekttir. Bebeklerin omurgasının kapanması genellikle 28. günün sonundan itibaren gerçekleşir, ancak bazen normal bir şekilde gelişmez ve spina bifida oluşur. Anne karnındaki çeşitli faktörler, genetik yatkınlık da dahil olmak üzere spina bifida riskini artırabilir.
Spina bifida’nın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin spina bifida riskini artırdığı bilinmektedir. B vitamini eksikliği, özellikle folik asit eksikliği, obezite, diyabet ve bazı ilaçların kullanımı gibi faktörlerin spina bifida riskini artırdığı bilinmektedir. Anne tarafından kullanılan bazı ilaçlar, özellikle epilepsi ve depresyon için kullanılanlar, bebeğin sinir sistemi gelişimini etkileyebilir ve spina bifida’ya neden olabilir. Ayrıca, spina bifida’nın kalıtımsal olabileceği de unutulmamalıdır. Ebeveynlerinde spina bifida olan bebeklerde, doğum riski daha yüksektir.
Anne Karnındaki Faktörler
Spina bifida, anne karnında bebeğin omur ve sinir sistemi gelişiminin normal şekilde tamamlanamaması sonucu oluşan bir doğumsal defekttir. Ancak spina bifida’nın tam nedeni bilinmemektedir. Anne karnındaki bazı faktörler, spina bifida riskini artırabilir. Bunlar arasında folik asit eksikliği, obezite, diyabet ve bazı ilaçların kullanımı bulunmaktadır. B vitamini eksikliği, spina bifida riskini artıran bir faktördür. Anne tarafından kullanılan bazı ilaçlar, özellikle epilepsi ve depresyon ilaçları, bebeğin sinir sistemi gelişimini etkileyebilir ve spina bifida’ya neden olabilir.
B Vitamini Eksikliği
Folik asit eksikliği, bebeklerin omurlarının doğru bir şekilde kapatılamamasına neden olabilir. Bu nedenle, hamile kadınların yeterli miktarda folik asit alması önemlidir. Folik asit takviyesi ile folik asit eksikliği riski azaltılabilir. Ayrıca, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, turunçgiller, fındık, süt ve yumurta, folik asit açısından zengin besin kaynaklarıdır.
Bazı İlaçlar
Spina bifida risk faktörleri arasında, hamilelik sırasında kullanılan bazı ilaçlar da yer alır. Epilepsi ve depresyon gibi hastalıklar için kullanılan bazı ilaçların, bebeğin omurilik ve sinir sistemi gelişimini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Bu ilaçlar, annenin kullanım sıklığına ve dozuna bağlı olarak spina bifida riskini artırabilir. Anne adayları herhangi bir ilacı kullanmadan önce mutlaka doktorlarına danışmalı ve bebeğin sağlığı açısından uygun olup olmadığını kontrol etmelidirler.
Kalıtımsal Faktörler
Spina bifida, kalıtımsal faktörlerden de kaynaklanabilir. Ebeveynlerinde spina bifida olan bebeklerde doğum riski daha yüksek olabilir. Araştırmalar, her iki ebeveynde de spina bifida bulunması durumunda riskin daha da arttığını göstermiştir.
Spina Bifida Çeşitleri
Spina bifida, omurganın doğumsal bir defektidir ve üç ana tipte oluşur. İlk olarak, okült spina bifida, omurga kusurları olmasına rağmen cilt altında normal görünebilen hafif bir forma sahiptir ve tipik olarak semptomları yoktur. İkinci olarak, meninkseler spina bifida, omurganın kusurlu bölgesinde birtakım zarlar varken, omurilik normaldir ve belirtileri daha şiddetli olabilir. Son olarak, meninkseler + omurilik spina bifida’da, hem omurga hem de omurilik çıkıntı yapar. Bu tip spina bifida belirtileri de ciddi olabilir, özellikle hareket kontrolü ve mesane veya bağırsak fonksiyonları açısından.
Okült Spina Bifida
Okült spina bifida, omurganın kusurlu olmasına rağmen, cilt altında normal görünen bir hafif formdur. Bu tip spina bifida, daha şiddetli semptomları olmayan bir durumdur. Genellikle erken teşhis edilmez ve semptomları fark edilmez. Bu nedenle, okült spina bifida’nın teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi için rutin kontrol önemlidir.
Meninkseler Spina Bifida
Meninkseler spina bifida, omurganın kusurlu bölgesindeki zarlarda açılma meydana gelirken, omurilik normaldir. Bu tip spina bifida, omurga ve sinir sistemi üzerinde ciddi etkileri olan şiddetli belirtilerle seyredebilir. En sık rastlanan belirtileri arasında yürüme güçlüğü, mesane ve bağırsak problemleriyle birlikte gelişebilen idrar kaçırma ya da kabızlık yer alır. Tedavisi için cerrahi müdahale, rehabilitasyon ve ilaç tedavileri kullanılabilir.
Meninkseler + Omurilik Spina Bifida
Meninkseler + Omurilik Spina Bifida, omurga ve omurilik çıkıntı yaparak ortaya çıkar. Bu çıkıntılar, bebeğin doğum öncesindeki gelişimindeki bir kusur nedeniyle oluşur. Bu spina bifida tipi, diğer tiplerine göre daha ciddi belirtiler gösterir. Özellikle hareket kontrolü ve mesane veya bağırsak fonksiyonları açısından ciddi sorunlar olabilir. Bu nedenle, tedavi sürecinde ameliyatlar ve düzenli fizik tedavi önemlidir.
Spina Bifida Tedavisi
Spina bifida tedavisi, tamamen iyileştirilemese de, semptomları hafifletmeye ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olacak tedaviler mevcuttur. Çocuk doğduktan sonra, cerrahi müdahale omurilik duvarını kaplayan sinirlerin adil bölümlerini koruyabilir ve diğer organları etkileyen sinir hasarını önleyebilir.
Bazı durumlarda, beyin omurilik sıvısını azaltmak için bir shunt cihazı takılabilir. Bu cihaz, beynin omurgasında biriktirdiği fazla sıvıyı vücudun diğer bölümlerine atar.
Fizik ve mesleki terapi, spina bifida ile yaşayanların hayat kalitesini artırmak için stres azaltma, hareketleri kas güçlendirmek, duruşu düzeltmek ve bağırsak veya mesane kontrolünü iyileştirmeyi amaçlar. Bu tür tedavilerin semptomları azaltmaya yardımcı olduğu bilinmektedir.
Ameliyat ve Diğer Tedaviler
Spina bifida için en yaygın tedavilerden biri, bebeğin anne karnındayken ameliyat olmasıdır. Bu, omurgada açıklığı kaplayacak bir yama yerleştirilmesiyle gerçekleştirilir. Ameliyat, normal gelişim için önemli olan beyin ve omurilik sıvısının birikmesini engelleyebilir.
Bazı durumlarda, beyindeki aşırı sıvıyı azaltmak için bir shunt takılması gerekebilir. Bu, sıvının beyin ve omurilik boşluğuna yönlendirildiği bir cihazdır.
Spina bifida tedavisinin bir parçası olarak, düzenli fizik tedavi ve rehabilitasyon önerilebilir. Bu, spastisite ve diğer hareket bozuklukları ile mücadele etmek için egzersiz, masaj ve ortez kullanımını içerebilir.
