Girişimsel radyoloji, tedavi amaçlı kullanılan özel radyolojik işlemlerdir. Bu işlemler, hastalıkların tanısından tedavisine kadar çeşitli amaçlarla kullanılır. Girişimsel radyolojinin amaçları arasında minimal invaziv bir yaklaşım ile hastalıkların tedavi edilmesi, düzeltici işlemlerin yapılması, ağrıyı hafifletme ve hastanın kalıcı hasar riski olmadan daha hızlı iyileşmesi yer almaktadır. Bu uygulamalar, geleneksel ameliyatlara kıyasla daha az invaziv oldukları için, daha kısa sürede iyileşme süreci sağlar ve hastaların daha az acı çekmelerini sağlar.
Gelişim Süreci
Girişimsel radyoloji tarihsel olarak 1960’ların sonlarında geliştirilmiştir. İlk olarak deneysel küçük hayvanlar üzerinde uygulanmıştır. Sonrasında ise arteriyografi, ürografi ve miyelografi gibi görüntüleme tekniklerinde kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde ise kanser tedavisi, damar tıkanıklıklarının açılması, ağrı tedavisi gibi farklı alanlarda kullanılmaktadır. Özellikle 1990’lardan itibaren interventional onkoloji ve endovasküler girişimlerdeki gelişmeler girişimsel radyolojinin daha da yaygınlaşmasını sağlamıştır.
Kullanım Alanları
Girişimsel radyoloji, birçok alanda kullanılmaktadır. Kanser tedavisinde küratif veya palliyatif amaçlarla kullanılan girişimsel radyoloji teknikleri, damar tıkanıklığının açılması ve ağrı tedavisi gibi durumlarda da kullanılmaktadır.
- Kanser tedavisi: Girişimsel radyoloji, kanser tedavisinde radyoterapinin yanı sıra küratif veya palliyatif amaçlarla da kullanılmaktadır. Bu tedavi yöntemi, kanserli hücrelerin yok edilmesine veya büyümesinin durdurulmasına yardımcı olmaktadır.
- Damar tıkanıklığının açılması: Girişimsel radyoloji, damar tıkanıklığının açılmasını sağlamak için kullanılan tekniklerle hastaların hayatını kurtarmaktadır. Bu işlem, kan akışını artırarak dokuların daha fazla oksijen almasını sağlamaktadır.
- Ağrı tedavisi: Girişimsel radyoloji, kronik ağrı gibi rahatsızlıkların tedavisinde de kullanılmaktadır. Bu yöntem, ağrıya neden olan sinirlerin bloke edilmesi yoluyla ağrıyı hafifletmektedir.
Girişimsel radyolojinin kullanım alanları oldukça geniş olmasına rağmen, her hasta için farklı bir tedavi yöntemi uygulanması gerekmektedir. Bu nedenle, tedavi öncesinde hastanın durumuna ve ihtiyacına göre bir planlama yapılmaktadır.
Kanser Tedavisi
Girişimsel radyoloji, kanser tedavisinde küratif veya palliyatif amaçlarla sıklıkla kullanılır. Kanserli hücrelerin yok edilmesi ve hastalığın yayılmasının önlenmesi amacıyla çeşitli teknikler uygulanır.
Radyofrekans ablasyon, kanserli dokunun yüksek sıcaklıkta yok edilmesi işlemidir. Ayrıca, mikrodalga ablasyon ve lazer ablasyon gibi farklı ablasyon teknikleri de kullanılmaktadır.
Bunun yanı sıra, transarteriyel radyoembolizasyon da sıklıkla uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntemde, kanserli bölgeye özel mikro kürecikler verilerek kanserli bölgenin işlevsiz hale getirilmesi sağlanır.
Girişimsel radyolojinin kanser tedavisinde kullanılan teknikler arasında embolizasyon, kateterle tümör öldürücü madde uygulama, intravasküler brakiterapi ve stereotaktik radyocerrahi de yer almaktadır.
- Böbrek kanseri tedavisinde radyofrekans ablasyon ve embolizasyon
- Karaciğer kanseri tedavisinde radyofrekans ablasyon, mikrodalga ablasyon ve transarteriyel radyoembolizasyon
- Lösemi tedavisinde intravasküler brakiterapi
- Akciğer kanseri tedavisinde stereotaktik radyocerrahi
Ablasyon Teknikleri
Ablasyon teknikleri, kanserli dokunun yok edilmesinde en sık kullanılan girişimsel radyoloji yöntemlerinden biridir. Bu teknikte, radyofrekans, mikrodalga ya da lazer gibi enerji kaynakları kullanılarak kanserli bölgedeki dokular ısıtılıp yok edilir.
Radyofrekans ablasyon, kanserli dokudaki hücreleri öldürmek için yüksek frekanslı elektrik akımı kullanır. Bir iğne vasıtasıyla kanserli bölgeye yerleştirilen elektrot, kanserli hücrelerin içini ısıtarak yok eder.
Mikrodalga ablasyon, elektromanyetik dalgalar kullanılarak kanserli dokuyu hedef alan bir enerji kaynağıdır. Bu teknikte, kanserli bölgedeki dokular ısıtılarak öldürülür.
Lazer ablasyon ise, kanserli hücrelerin yok edilmesinde yoğun ışık kaynakları kullanır.
Bu ablasyon teknikleri, kanserin tedavi edilmesinde küratif veya palliyatif amaçlarla kullanılır.
- Ablasyon yöntemleri, cerrahi müdahale gerektirmeyen minimal invaziv yöntemlerdir.
- Bu tekniklerin avantajı, hastanın daha az ağrı çekmesi, daha kısa bir iyileşme süreci geçirmesi ve daha az komplikasyon riski taşımasıdır.
Transarteriyel Radyoembolizasyon
Kanser hücrelerine özel mikro küreciklerin verildiği transarteriyel radyoembolizasyon, kanserli bölgedeki tümörlerin tekniğin verildiği damar ile beslenmesini keserek yok edilmesini sağlar. Bu yöntem, tümöre yayılan kanserlerde, özellikle metastatik karaciğer kanserinde kullanılır. Damar yoluyla verilen mikro kürecikler, damarın çeperine yapışarak damarın tıkanmasına neden olur. Tümörün beslenmesi kesildiğinde, kanserli bölge işlevsiz hale gelir ve yok olur. Bu tedavi yöntemi, ameliyat ve kemoterapiye alternatif olarak kullanılır.
Vasküler Girişimler
Vasküler girişimler, damar tıkanıklığı, anevrizma, varis, hemoraji gibi sorunların tedavisinde kullanılan girişimsel radyoloji tekniklerini içermektedir. Bu teknikler ile damarların tıkanıklığı açılarak kan akışı sağlanabilir, anevrizmalar tedavi edilebilir, varisler ve kanama gibi sorunlar giderilebilir. Girişimsel radyoloji teknikleri, ameliyata gerek kalmadan minimal invaziv yöntemler ile yapıldığından hastaların daha hızlı iyileşmesini sağlamaktadır. Bu teknikler arasında embolizasyon, stent yerleştirme, anjiyoplasti, venöz tamponad ve tümör embolizasyonu yer almaktadır. Girişimsel radyolojinin kullanımı, vasküler rahatsızlıkların tedavisinde oldukça etkilidir.
Girişimsel Radyoloji ve Radyasyon Güvenliği
Girişimsel radyolojide kullanılan radyasyon dozları, hastalara yarar sağlamak için kullanılan bir araç olsa da yan etkileri de mevcuttur. Radyasyon dozunun belirli sınırlar içinde tutulabilmesi için korunma ve kontrol yöntemleri mevcuttur. Bu yöntemler, radyasyon çalışanlarının mesleki sağlığı ve güvenliği açısından da oldukça önemlidir.
- Girişimsel radyoloji sürecinde radyasyon dozları, kullanılan cihazların tipi, hastanın yaşı, kilosu ve hastalık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.
- Radyasyon dozunun belirli seviyelerde tutulabilmesi için, hastanın özel bir kıyafet giymesi, kullanılacak alanın sınırlandırılması, vücudun diğer kısımlarının korunması gibi tedbirler alınır.
- Radyasyon etkilerinin takibi için hastalar uzun süre izlenir ve gelişebilecek yan etkilerin önüne geçmek için müdahale edilir. Radyasyon kullanımından kaynaklanabilecek riskler, radyasyon güvenliği konusunda eğitimli personel tarafından sürekli izlenir.
Girişimsel radyolojide radyasyon kullanımı, hastaların sağlık sorunlarının çözülmesine yardımcı olan önemli bir araçtır. Ancak, radyasyonun yan etkilerinin en aza indirilmesi için korunma ve kontrol yöntemlerine dikkat edilmelidir. Bu konuda verilen eğitimler ve uygulanan yöntemler, radyasyon çalışanlarının mesleki sağlığı ve güvenliği açısından da kritik önem taşır.
