Çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir protein karşısında oluşan bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Bu nedenle, çölyak hastalarının beslenme düzeni değiştirilmelidir. Gluten içeren besinlerden uzak durulmalı ve glutensiz yiyecekler tercih edilmelidir. Tam tahıllı pirinç, mısır, patates, sebzeler, meyveler, kuruyemişler, süt ve süt ürünleri, et, balık, tavuk, yumurta ve yağlar çölyak hastaları için uygun yiyecekler arasındadır. Ayrıca, glutensiz unlar kullanarak yemekler hazırlamalıdır. Doktorları ve diyetisyenleriyle görüşerek, vitamin ve mineral takviyeleri almalı ve restoran ziyaretlerinde yiyeceğin içindeki malzemeler hakkında bilgi almalıdırlar.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten adı verilen bir protein karşısında aşırı reaksiyon göstermesi sonucu oluşan bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi bazı hububat türlerinde bulunur ve çölyak hastalarının vücutları bunu sindiremez. Bu da, bağırsaklarda hasara ve çeşitli semptomlara neden olabilir. Çölyak hastalığı, kronik bir hastalıktır ve ömür boyu süren gluten içermeyen bir diyet gerektirir.
Gluten İçeren Besinler Nelerdir?
Gluten, çölyak hastaları için zararlı bir protein olduğu için tüketilmesi önerilmez. Bu nedenle, kepekli hububatlar, ekmek, makarna, bisküvi, çikolata, bira, soslar, hazır çorbalar, ketçap, turşu ve kavurmalar gluten içeren yiyecekler arasındadır. Ancak, gluten içermeyen alternatifler tercih edilebilir.
- Tam tahıllı pirinç
- Mısır
- Patates
- Sebzeler
- Meyveler
- Kuruyemişler
- Süt ve süt ürünleri
- Et, balık, tavuk, yumurta ve yağlar
Gluten içeren besinlerin etiket okuması yapılırken, “gluten içermez” veya “gluten içermeyen” ibaresi olan ürünler tercih edilmelidir. Ayrıca, ambalajdaki tamamen gluten içermeyen sertifikalara da dikkat edilmelidir.
Gluten İçeren Besinlerin Yerine Neler Tüketilmelidir?
Çölyak hastaları için yememesi gereken besinler genellikle gluten içeren yiyeceklerdir. Bunun yerine tam tahıllı pirinç, mısır, patates, sebzeler, meyveler, kuruyemişler, süt ve süt ürünleri, et, balık, tavuk, yumurta ve yağlar gluten içermeyen yiyecekler arasındadır. Glutensiz alternatifler de bulunmaktadır, ancak bu ürünlere dikkatli yaklaşmak önemlidir. Glutensiz ürünlerin ambalajındaki ‘gluten içermez’ veya ‘gluten içermeyen’ ibaresini kontrol etmek ve yine de etiketi detaylı bir şekilde okumak gerekmektedir. Ayrıca, bir diyetisyenle çalışmak sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı oluşturmak için oldukça önemlidir.
- Tam tahıllı pirinç, mısır ve patates:
- Sebzeler ve meyveler:
- Kuruyemişler, süt ve süt ürünleri, et, balık, tavuk ve yumurta:
- Yağlar:
Bu yiyecekler glütensiz seçeneklerdir. Tam tahıllı pirinç, mısır ve patates gibi karbonhidratlar, sağlıklı beslenmenin temel taşlarından biridir. Pirinç, mısır ve patates için birçok sağlıklı alternatif yemek tarifi bulunmaktadır.
Sebzeler ve meyveler genellikle glutensizdir ve çölyak hastaları için yararlı besin kaynaklarıdır. Ayrıca, bu yiyecekler vitamin, mineral ve antioksidanlar gibi çeşitli besin maddeleri kaynağıdır.
Bu, sağlıklı bir beslenme planı için gereklidir. Kuruyemişler çiğ, tuzsuz, alkali korunmamış olarak tüketilmelidir. Et, tavuk, balık ve yumurta protein kaynaklarıdır ve çölyak hastaları için güvenli ve sağlıklıdır.
Bu da sağlıklı bir beslenme planında yer almalıdır. Ancak, yağların fazla tüketimi kilo alımına neden olabilir ve bunun yanı sıra kalp hastalığı, yüksek tansiyon gibi sağlık problemlerine sebep olabilir.
Gluten İçeren Besinlerin Etiket Okuması Nasıl Yapılır?
Glüten tahıllarından yapılan ürünlerin ambalajlarını okumanız önerilir. ‘Gluten içermez’ ya da ‘gluten içermeyen’ ibareleri olan ürünleri tercih etmek önemlidir. Bunun yanı sıra etiket okurken dikkatli olmak, ambalajdaki tamamen gluten içermeyen sertifikalara göz atmak sağlıklı beslenmenin temelidir. Endişeleriniz için doktorunuz veya diyetisyeninizle görüşebilirsiniz.
Glutenli Yiyeceklerin Kontaminasyonundan Nasıl Kaçınılır?
Çölyak hastaları, glutensiz yiyeceklerin yanı sıra glutenden zengin yiyeceklerle de kontamine olabilirler. Bu nedenle, mutfakta kullanılan araçların temizliğine özen göstermek ve ayrı mutfak gereçleri kullanmak önemlidir. Ayrıca, glutensiz yiyeceklerin yapımına başlamadan önce mutfak tezgahı ve temizlik gereçleri de dahil olmak üzere tüm yüzeyleri temizlemek gerekir. Ayrı bir tavada glutensiz yiyecekler pişirildikten sonra kızartma yağı atılmalı ve glutenden zengin yiyecekler hazırlanmalıdır.
Bununla birlikte, gluten içermeyen veya yüksek oranda gluten içermeyen gıda bileşenleri de bileşik bir yemek tarifinde kullanıldığında, küçük bir gluten kaynağı bile kontaminasyona neden olabilir. Bu yüzden, kendi kendinize yemek pişirirken, gluten içermeyen malzemelerin önceden hazırlandığından emin olun. Ayrıca, restoran ya da yemek davetlerindeyken, malzemeleri sorgulamak ve hazırlama yöntemleri hakkında bilgi almak da önemlidir.
Beslenmede Gluten İçermeyen Unlar Tercih Edilmelidir
Beslenmede, çölyak hastalığı olan kişiler glütensiz unlarla yapılacak yiyecekleri tercih etmelidir. Mısır, pirinç, soya veya diğer isteğe bağlı unlarla yapılan gıdalar, çölyak hastalığı için doğru bir alternatiftir. Ancak hazır paketlerde “glütensiz” ibaresine dikkat etmek önemlidir. Bu ibare besinlerin kontamine olmasını engelleyebilir.
Beslenmede Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çölyak hastalığı olan kişilerin sağlıklı beslenmeleri için en önemli adım, bir diyetisyenle görüşerek özel bir beslenme planı hazırlamaktır. Bu plan, kişinin yaşına, cinsiyetine, yaşam tarzına ve kronik hastalıklarına göre düzenlenir. Ayrıca, restoranlarda yemek yemeden önce yiyecekteki malzemeler hakkında mutlaka bilgi alınmalıdır. Bunun için menülerde gluten içeren yemeklerin işaretlendiği restoranları tercih etmek ve garsona sorular sormak önemlidir.
Vitamin ve Minerallerin Takviyesi
Çölyak hastaları, beslenmelerine ek olarak mineral ve vitamin takviyeleri almalıdır. Sağlıklı vitamin ve mineral kaynakları arasında Vitamin B12, D, E, K, bakır, demir, kalsiyum, magnezyum, selenyum, çinko ve folik asit bulunur. Bu vitaminler ve mineraller, tam tahıllar yerine çölyak hastalarının tüketebileceği sebze, meyve, kuruyemiş, süt ve süt ürünleri, et, balık, tavuk, yumurta ve yağlarda bulunur. Ayrıca bir diyetisyenle görüşmek, bireysel beslenme ihtiyaçlarına uygun takviyeler almayı sağlayabilir.
Gluten İçeren İlaçlar
Çölyak hastaları hem yiyeceklerinde hem de ilaçlarında gluten içermeyen ürünleri seçmeleri gerekmektedir. Çünkü gluten içeren ilaçlar çölyak hastalığının semptomlarını ciddi şekilde kötüleştirebilir. Bu nedenle, çölyak hastalarının ilaç alırken mutlaka doktorları ya da eczacıları ile konuşmaları önemlidir. Ayrıca, bazı ilaçlar bitkisel kaynaklı olabilir ve bu bitkiler gluten içerebilir. Bu da çölyak hastalarının ilaçları hakkında mutlaka bilgilendirilmeleri gerektiği anlamına gelmektedir.
Sonuç
Çölyak hastalığı, sindirim sistemi rahatsızlığına yol açması nedeniyle ciddi bir sağlık sorunudur. Bu nedenle, bağırsak problemleri olanlar, çölyak hastalığı riski taşıyanlar ve çölyak hastaları, sağlıklı bir yaşam sürdürmek için dengeli beslenmeye ve sağlıklı yaşam seçimlerine özen göstermelidir. Beslenme düzenlerinde gluten içermeyen gıdalar tercih edilmeli, doktor ve diyetisyenlerle görüşülmeli ve vitamin ve mineral takviyeleri alınmalıdır.
